BIÇAK
KULLANMA
İzci bıçağı doğa
adamları tarafından en fazla tutulan bıçaktır.
İzci bıçağı keskindir
ve konserve açacağı, tirbuşon, tornavida gibi kullanabileceğin parçaları da
vardır.İzci bıçağını cebinde taşıyabilir, ya da sapındaki halkadan kemerine
asabilirsin.
Bir izci için en iyi
bıçak, çok amaçlı, gayet sağlam ve keskisi bulunan
çakı cinsi, yukarıda sayılı ekleri ve keskin olanıdır.
Kalın, iri bıçaklar
kamplar için uygun değildir.Eğer çevrede avcılık imkânı varsa avcı bıçağı
kullanılabilir.
Bıçak alıp verme
Bıçak
alınıp-verilirken dikkat edilmelidir.Çakı cinsi bıçaklar kapalı halde alınıp verilmeli,
açık verilecek ise keskin kısmı, veren tarafından tutularak verilmelidir.
İzci bıçağı,
izcilerin kır ve orman yaşamında en önemli yardımcılarından biridir. Mutfakta,
çadırda pek çok konuda yararlı olur.Kullanırken dikkatli olunmalıdır.Sebze ve
meyve doğramada, et parçalamada, ya da kesilecek her hangi bir şeyi keserken
dikkatli olunmalı, elimizi, parmağımızı kesmemeliyiz. Sebze ve meyve bir doğrama tahtası üzerinde
kesilmelidir.Doğrama tahtası zor kesilen ve kolay yonga vermeyen ağaçlardan
yapılmalıdır.
Kalem açarken yâda
bir ağaç parçasını yontmamız gerekiyorsa karşımızda kimse olmamalıdır.Ona zarar
verebiliriz.Bıçağın kestiği artıklar çevreyi kirletmemelidir.
Bıçak asla onu
köreltecek ya da kıracak şeyleri kesmek için kullanılmamalıdır.
İzci bıçağı
kullandıktan sonra temizlenip kılıfına konulmalıdır.
İzci bıçağının bakımı ve saklanması
İzci için bıçağı en
değerli malzemelerindendir.Ona iyi bakılmalıdır.Bıçak her zaman kuru, temiz ve
keskin tutulmalıdır.Bıçak yerden uzak tutulmalıdır.Nem ve toz bıçağı bozar.
Bıçak ateşten uzak
tutulmalıdır, ateşin ısısı çeliği bozar.
Bıçağını kullandıktan sonra dikkatle sil ve
muhafazasına koy, çakı ise kapat,
kılıfına koy.
Çakı kullanıyorsan ek
yerlerini arada sırada makine yağı ile yağla.Bıçak kılıfları deri vb. maddelerden
yapılmış olmalı ve bele asılabilmelidir.
balta kullanma
“Hayatı ormanlarda
geçmiş bir kimsenin baltasını iyi kullanması gerekir. Böyle bir kimse önce ağaç
kesmesini öğrenmeli ve bu işte tecrübe kazanmalıdır. Aletlerinden şikâyet
edenler, iyi işçi olmayan kimselerdir, onun için işe başlamadan önce
kullanacağınız aletin iyi durumda olmasına dikkat etmelisiniz.”
“Baltanız,
kesici kısmı bir buçuk kilogramağırlığında, ağaç devirmekte kullanılan bir
balta olmalıdır. Baltanızın sap kısmı
gayet düzgün ve tamamen balta ağzı yönünde olmalıdır. Bunu anlamak için
baltanızı kaldırıp gözünüzle sapla ağız kısmının aynı yönde olup olmadığını
kontrol edebilirsiniz. Eğer, ağızla sap arasında yön farkı varsa baltanızı
kesmek üzere ağaca salladığınız zaman istediğiniz yere vuramazsınız.”
Baltanın bölümlerinin
ayrı ayrı isimleri vardır. Sap bölümünün
arka uç kısmına burun, ön uç kısmına topuk, tutulacak bölümüne kabza, baltanın keskin olmayan tarafına arka, sapın
arka ile aynı yönde olan kısmına sırt. Keskin tarafına balta ağzı denir.
Sap uygun
şekilde takıldıktan sonra sıkışması için bir gün su dolu bir kova içinde
bekletilmesi ağaç sapın şişerek daha sağlam şekilde baltaya oturmasını
sağlar. Şişkinliğin devamı için sapın
balta içinde kalan bölümü içine ağaçtan yapılmış bir kama (takoz) çakılmalıdır.
Baltanın kullanıma hazırlanması ve kullanılması
Önceden kamp kurulan
bir yerde kamp yapacaksan baltana fazla iş düşmeyebilir. Ama yeni bir alanda kamp yapacaksan ve araziyi
temizleme iznin varsa baltanı kullanma şansın çok olacaktır. Yakacak odun bulmak için de baltanı
kullanabilirsin.
Balta kontrolünüz
dışında olduğu sürece en iyi dostunuzdur. Kontrolünüzü kaybettiğiniz anda ise
en büyük düşmanınızdır. Keskin bir baltanın kullanıla kullanıla körleşmiş bir
baltadan çok daha tehlikesiz olduğunun bilinmesi gerekir. Çünkü kör balta
kütüğe gidip sekebilir. Bu durumda her
tarafa çarpması mümkündür.
Lastik ayakkabıyla veya yalınayak
balta kullanmayınız! Balta ile işiniz bittiğinde silip yağladıktan sonra
kılıfına hemen koyunuz. Bu işlemi
kendinize alışkanlık haline getiriniz ki bu aletler sizin işinizde her zaman
faydalı olsunlar.
Balta kullanırken ve
taşırken de çok dikkat edilmelidir. İşi bitince, keskinleştirilmeli, yağlandıktan sonra kılıfına konulup
kaldırılmalıdır.
Bir izci olarak zevk
için ağaç kesilmeyeceğini bildiğinizi ümit etmekteyiz.
Baltanın bilenmesi
Dikkat edilecek diğer
bir konu baltanın keskin olmasıdır. BP der ki ; ““Keskin dediğimiz
zaman gerçekten keskin demek istiyoruz;
baltanızın sadece yüzünün iyi olması kâfi değildir.
Ha kör bir çakıyla
kalem açmaya çalışmışsınız, ha da pek keskin olmayan bir baltayla bir ağacı
devirmeye çalışmışsınız. Kıra çıkmadan önce, şehir yada kasabada olduğunuz
sırada bileği taşında nasıl balta bileneceğini öğrenseniz iyi olur. Hindistan’da domuz avına çıkardık; o zamanlar
mızrakların uçlarını daima keskin bulundurmanın ne kadar önemli olduğunu
öğrendim. Avladığımız her domuzdan sonra mızraklarımızı tekrar bilerdik. Tabii
bunun için yanımızda bir bileği taşı taşımazdık, fakat yanımızda istediğimiz
zaman mızrakların uçlarına sürebileceğimiz küçük ve ince bir eğe bulundururduk.
Ormancılar da
baltalarını bilemek için yanlarında böyle eğeler taşırlar. Bunların şöyle bir
ata sözü vardır, “Arkadaşına cebinde kalan son liranı ver de; iyi bir ormancı
olduğunu bilmedikçe baltanı asla verme.”
Baltanın keskin
olmasını istiyorsan onu sık sık bilemelisin. Baltanı bilemek için baltanın
başını, baltanın sapı yukarıya, keskin yüzü dışarıya gelecek şekilde tut,
gerekirse bir kütük ile destekle, kuru biley taşını yukarıdan aşağıya doğru
dairesel hareketlerle baltanın yüzüne sürt.
Eğeyle bileyeceksen düzgün sürt.
Baltanı nasıl kullanacaksın?
“Acemi bir izci
baltasını genel olarak gereğinden fazla bir kuvvetle indirerek isabetsiz
vuruşlarını örtmek ister. Tecrübeli bir kimse bu hali görünce bu acemice
çalışmanın ilk zamanlarda kendisinde yarattığı “bel ağrılarını” hatırlayarak
kıs kıs güler.
Acemi izci ve kör baltası
Vuruşlarınızın
kuvvetli olması için çabalamayınız, aksine iyi nişan almaya ve baltanızı
istediğiniz noktaya düşürmeye dikkat ediniz. Baltanızın iniş hızı ve
ağırlığı istenilen sonucu verir. Vuruşlarınızı doğrudan doğruya yukarıdan
aşağıya değil, yandan meyilli getirerek yapınız.”
“Bir odun
parçalamak ya da yontmak için altına mutlaka bir destek koymalısın, yoksa
baltan yere çarpar. Bir kütük bu işi görebilir.
Bir odunu iki parçaya
bölmek için baltanın ağzını sol elinle tuttuğun oduna, enlemesine ama tam
olarak dik değil hafifçe meyilli bir şekilde hafifçe sapla. Bilek
hareketi ile odunu ve baltayı birlikte kaldırıp hızla destek olarak kullandığın
kütüğe indir.
Odunu ilk hareketle
kesemezsen aynı hareketi odun kesilinceye kadar tekrarla. Kütüğün bizden
tarafında odun kesilmez. Çıplak ayak ve lastik ayakkabı ile de
kesilmemelidir.
Eğer odun
bu şekilde kesilemeyecek kadar kalınsa odunu kesmek istediğin yerden kütüğe
dayayarak üzerine önce V şeklinde geniş bir çentik aç. Odunu boydan boya
ikiye ayırmak istiyorsan hafifçe sapla. Odunu ve baltayı birlikte kaldır
ve hızla kütüğe indir. Tüm kütüğe çarptığın anda baltayı ya da odunu
hafifçe bük.
Ağaç devirme
“Yararlı bir amaç
için ağaç devireceğiniz zaman önce ilgililerden izin alınız. Ağacı
kesmeğe başlamadan önce, işinizi engelleyecek bütün dalları temizleyiniz.
Ayrıca ayağınıza takılıp sizi düşürebilecek böğürtlen v.b. engelleri
kaldırınız. Seyirciler varsa onların da kendilerine tehlike gelmeyecek bir
uzaklıkta bulunmalarına dikkat ediniz.
Önce ağacın
devrilmesini istediğiniz tarafına ve sonra da mukabil tarafına baltanızla
vurunuz. Ağaç devrilirken başka ağaçlara çarpmamasına ve onlara takılıp
kalmamasına dikkat ediniz.
İlk çentikleri
açmadan baltanızla ağacın gövdesi üzerinde, aralarındaki mesafe kesilen ağacın
gövdesi kadar ve biri yukarıda, diğeri aşağıda olmak üzere iki işaret yapmakla
başlayınız. Sonra sırayla aşağıdaki işarete yan, yukarıdakine ise
yukarıdan aşağıya kesecek şekilde baltanızla vurunuz. İki kesim arasında
ağaç parçasını çıkarınız.
Şimdi ağacın öbür
tarafına geçip, oraya da bir çentik açmaya başlayınız; açacağınız bu
çentikle açtığınız çentiğin alt tabanı arasında 7.5 cm kadar bir mesafe
olmalıdır.
Ağaçtan çıkaracağınız
çentik parçasının bir bütün olarak çıkmasına ve küçük küçük yongalar halinde
dökülmemesine dikkat ediniz. Kesilen ağacın dibinde küçük yongalar gören
kimse burada acemi bir izcinin çalışmış olduğu kanaatine varır. Bütün
mesele baltanızla aynı noktaya isabetli vuruşlar yapabilmenizdir.
Kestiğiniz ağaç
düşerken gövdeye dikkat ediniz, bazen bunun dip kısmı sıçrar. Hiçbir
zaman ağaç devrilirken dibinde durmayınız; birçok acemi izci bu yüzden
yaralanabilir, hatta hayatını kaybedebilir. Ağacın gövdesi çatırdayarak
devrilmeye başlayınca düşüş istikametinin aksine olmak üzere ağacın dibinden
uzaklaşınız
Balta kullanımında güvenlik
Unutma ki balta
odunları değil, insanları da kesebilir. Baltanı kullanırken baltanın kontrolünü
kaybedip, bir yerini kesebilirsin. Bu nedenle, balta eğitimi almadan
bunları kullanmamalısın.
Baltanı başkasına
verirken dikey olarak ve baltanın başı aşağıya gelecek şekilde tut,
karşındakine sapın uç tarafını ver. Baltayı alan sensen, baltayı
emniyetli bir şekilde tuttuğunu, karşısındakinin onu bırakabileceğini belirtmek
için "Teşekkür ederim, aldım" de.
Baltasını iyi
kullanan bir izci altı vuruşla bir çadır kazığı yapabilir.
Ayrıca toplanan
odunlar kesildikten sonra boylarına göre istiflenmelidir. Odunluk olarak
ayrılan bölgenin etrafı da bir iple çevrilmelidir. Odunların üstü ıslanmış ise
ateşin yakınına dizilerek kurumaları sağlanır. Eğer bir ağaç dalında en ufak
bir hayat belirtisi var ise, o dal kesilmemelidir. Tüm yapraklar solmuş
olsa bile dalın kırılgan olup olmadığı yoklanmalıdır. Yaş bir dalı yakmaya çalışmak
tecrübesizliğin işaretidir.
Baltanın bakımı
Baltamız özel bir
bakım ister, onu ihmal etmemelisin. Baltanı daima keskin
tutmalısın. Baltanın başının sapa iyice oturduğundan, gevşek olmadığından
emin olmalısın.
İşi bittiğinde silip, yağlayıp muhafazasına
koymalısın. Eğer kısa süre sonra kullanılacaksa bir kütükte saplı
bırakmakta yarar vardır. Aksi takdirde bakımını yapıp kaldırmakta yarar
vardır. Balta bu şekilde daha uzun süre hizmet verir.
Baltanın muhafazası ve taşınması
“Baltanın yere
değmesine izin verme ki paslanıp, körleşmesin. Yonttuğun ya da kestiğin odunun
altında her zaman bir kütük olsun. Yorulduğunuz zaman ya da işiniz
bittiğinde baltanızı yere atıp bırakırsanız, gece karanlıkta oralardan geçen
birinin ayağının kesilmesine neden olabilirsiniz.
Kullanmadığın zaman
baltanın keskin ağzını kapat. Bunun için baltanı bir kütüğe sapla ya da
muhafazasına koy veya bir kumaş parçası ile sar. Baltayı sağa sola
savurmak budalalıktır. Onu taşa toprağa çarpmak ve rastgele ağaçlara
vurmakla hem körletirsiniz, hem de birçok kıymetli ağacı ziyan edersiniz.”
Baltanızı bırakmak istediğiniz zaman onu bir kütüğe saplayınız ve tekrar
kullanıncaya kadar onu orada bırakınız, ya da onu tahtadan veya deriden
yapılmış bir muhafaza içinde saklayınız ve taşıyınız.